آب عنصری ضروری در هنرهای آشپزی است. در همه چیز، از سوپ و خورشت گرفته تا نان و شیرینی، از آب استفاده می‌شود. اما آب مقطر چطور؟ و آیا می‌توانید آنرا در خانه تهیه کنید؟
آب مقطر چیست؟
آب مقطر آبی است که تا تبدیل شدن به بخار جوشانده شده است یا تبخیر شده و سپس در ظرف دیگری دوباره به مایع تبدیل شده است. با این کار آبی تولید می‌شود که عاری از مواد معدنی و سایر ناخالصی‌ها است. فقط H۲O خالص است.
برخی از کاربردهای خانگی آب مقطر عبارتند از استفاده در ظروف شستشوی بینی، رطوبت‌ساز، باطری اتومبیل، برخی از تجهیزات پزشکی مانند دستگاه کمک‌تنفسی سی‌پپ (CPAP) و نیز در آکواریوم‌ها. اگر از پودر شیر خشک کودک استفاده می‌کنید، در برخی موارد ممکن است بخواهید از آب مقطر استفاده کنید، اما باید با پزشک خود مشورت کنید.
دلایلی که نباید با آب مقطر آشپزی کنید
در واقع، چندین دلیل خوب وجود دارد که نباید با آب مقطر آشپزی کنید، مگر اینکه منبع دیگری از آب آشامیدنی نداشته باشید.
اول از همه، آب مقطر با قرار گرفتن در معرض هوا با جذب دی‌اکسیدکربن از هوا و تولید کربنیک‌اسید به سرعت اسیدی می‌شود. این اسیدی بودن ممکن است بر غذاهایی که می‌پزید اثر بگذارد. به‌عنوان مثال، پختن سبزیجات خوراکی در آبِ تنظیم‌شده رنگ سبز زنده‌ای (آبی که برای آشامیدن نیست، ولی این احتمال وجود دارد که با آب آشامیدنی اشتباه شود و علت این نامگذاری محافظت از سلامت عمومی است.) به آنها می‌بخشد، اما افزودن اسید به مایع پخت‌وپز ممکن است آنها را به رنگ سبز زیتونی تیره تبدیل کند. پختن سبزیجات در مایع اسیدی همچنین ممکن است بر بافت آن تاثیر بگذارد.
نکته‌ی دوم این است که آب مقطر یون‌های فلزی را از ظروف آشپزی، خصوصاً ظروف چدنی و آلومینیومی جدا می‌کند. این بدان معناست که اگر از آب مقطر برای پختن برنج در قابلمه‌ی آلومینیومی استفاده کنید، برنج حاصل نسبت به حالتی که از آب تنظیم‌شده استفاده می‌کردید، میزان آلومینیوم بسیار بیشتری خواهد داشت. این مقادیر لزوماً به اندازه‌ای نیست که مضر باشد، اما ممکن است برای ایجاد طعم فلزی در دهان کافی باشد. علاوه بر این، این جدا شدن یون‌ها ممکن است به مرور زمان باعث خوردگی ظروف آشپزی شما شود.
در آخر، آب مقطر حاوی هیچ یک از مواد معدنی کم‌نیاز نیست. حتی اگر آب را به‌عنوان منبعی از مواد مغذی تصور نکنید، آب تنظیم‌شده در واقع مقدار قابل‌توجهی از مواد معدنی ضروری مانند کلسیم و منیزیم را تامین می‌کند. آب مقطر فاقد این مواد معدنی است، به این معنی که اگر تنها از این آب بنوشید، ممکن است بخواهید برای اطمینان از جبران آنچه از دست می‌دهید، از مکمل‌های معدنی استفاده کنید.
چگونگی تقطیر آب در خانه
تهیه‌ی آب مقطر در خانه کار پیچیده‌ای نیست و می‌توانید با استفاده از ظروف ابتدایی آشپزخانه این کار را انجام دهید. شما به قابلمه‌ای بزرگ؛ سرپوشی برای آن قابلمه، ترجیحاً سرپوشی که وقتی آنرا برمی‌گردانید تورفته باشد (یعنی باید به کاسه‌ای کم‌عمق تبدیل شود) و یک ظرف نسوز کوچکتر، مانند قابلمه یا کاسه‌ی فلزی یا شیشه‌ای دیگری که در قابله‌ی بزرگتر قرار بگیرد، نیاز خواهید داشت. همچنین به مقداری یخ نیز احتیاج خواهید داشت.
- هشت فنجان آب به قابلمه‌ی بزرگ اضافه کنید و آنرا روی اجاق گاز بگذارید. ظرف کوچکتر را درون ظرف بزرگتر قرار دهید. بسته به جنس آن ممکن است شناور شود، اما مطمئن شوید که آب اطراف هرگز به قابلمه یا ظرف کوچکتر وارد نمی‌شود.
- حرارت را روشن کنید، آب را به جوش آورید و بعد حرارت را پایین بیاورید تا نیم‌جوش شود.
- سرپوش را به صورت وارونه روی قابلمه قرار دهید، جوری که قسمت بالای سرپوش به سمت داخل قابلمه باشد و قسمت زیرین سرپوش به شکل کاسه‌ای کم‌عمق روی آن درآید. این ترتیب به هدایت قطرات چگالیده (مایع شده) به داخل ظرف کوچکتر زیرین کمک خواهد کرد.
- سرپوش وارونه‌ی قابلمه را با یخ پر کنید. دمای سردتر به جمع شدن قطرات روی سطح زیرین سرپوش کمک خواهد کرد. دلیل اینکه سرپوش را تا پس از نیم‌جوش شدن آب نمی‌گذاریم صرفاً این است که خیلی داغ نمی‌شود تا باعث ذوب شدن یخ پیش از نیم‌جوش شدن آب شود.
- ممکن است مجبور شوید یخ ذوب‌شده را با یخ تازه عوض کنید و مطمئن شوید که وقتی سرپوش را برای بیرون ریختن یخ‌های ذوب‌شده برمی‌دارید، از دستکش‌های اجاق استفاده می‌کنید. آب مقطر در ظرف کوچکتر جمع خواهد شد.
- توجه داشته باشید که تقطیر آب به این روش سریع نیست- تولید یک فنجان آب مقطر ممکن است تا یک ساعت طول بکشد. آب مقطر باید بلافاصله استفاده شود یا در ظرف شیشه‌ای تمیز و هوابندی‌شده نگهداری شود.