ترکیه همیشه به خاطر قهوهی تُرک غلیظ و چای سیاه پررنگ مشهور بوده است. آیا میدانستید علاوه بر اینکه این نوشیدنیها خود جزی از فرهنگ کشور ترکیه و زندگی روزمرهی مردم آن هستند، طریقهی تهیه و مصرف چای و قهوه نیز بخشی جداییناپذیر از فرهنگ و زندگی روزمره در ترکیه است؟
چای تُرک:
فرهنگ چای در ترکیه غرق در سُنن صدها ساله است. این کشور در میان پنج کشور برتر تولیدکنندهی چای جهان قرار دارد و حدود ۶ تا ۱۰ درصد چای جهان را تولید میکند. چای تولیدشده در ترکیه بیشتر در داخل کشور مصرف میشود. منطقهی کشت چای در کشور ترکیه در امتداد خط ساحلی شمالی دریای سیاه از مرز گرجستان تا شهر ریزه در غرب امتداد دارد. در ترکیه چای در تمام طول روز، از صبحانه تا زمان خواب نوشیده میشود. آمادهکردن چای و نوشیدن آن با یکدیگر نیز نوعی رفتار دوستانه است. زمان صرف چای معمولا بین ساعات سه تا پنج بعدازظهر است. در این ساعات چای همراه با بیسکویتها و کیکهای خوشمزه و خوشطعم سرو میشود. اما نوشیدن چای به همین چند ساعت کوتاه محدود نمیشود. همهجا چه خانه و چه محلکار، همیشه یک قوری چای دمکشیده و آمادهی نوشیدن یا تعارفکردن به مهمانان موجود است. طبق قانون کارفرمایان موظفند حداقل دو بار در روز برای کارکنانشان وقت استراحت ویژهی نوشیدن چای اختصاص بدهند. تعارف یک لیوان چای به فرد تازهوارد در جمع یا مهمان مرسوم است و امتناع از انجام این رسم کمتر دیده میشود.
باغ چای ترک را تجربه کنید:
اگر به عنوان یک توریست به گوشهوکنار ترکیه سفر میکنید یا ساکن کشور ترکیه هستید، هیچ چیز مانند خواندن روزنامهی صبح یا کتاب موردعلاقهتان زیر داربست چوبی پر از انگور و مزهمزهکردن یک لیوان چای گرم نیست. اگر چنین محیطی را دوست دارید، حتماً به باغهای چای ترکیه سر بزنید.
باغهای چای مکانهایی ساده و آرام برای ملاقات دوستان قدیمی با یکدیگر، قرارهای عاشقانهی جوانان و بازی تختهنرد هستند، جائیکه فنجان پشت فنجان چای و قهوهی تُرک در آن ِسرو میشود. باغهای چای دوستداشتنی در استانبول در امتداد تنگهی بوسفور، و خیابانهای فرعی پرپیچوخم بخش قدیمی شهر و در شهرهای توریستی در امتداد دریای اژه قرار دارند.
فرهنگ قهوهی ترک:
هیچ چیز مانند رایحهی قهوهی تُرک تازه آسیابشده، که بیشتر با نام تورک کاهواسی۴شناخته میشود، لذتبخش نیست. قهوهی تُرک نسخهی خشنی از اسپرسو است. هر فنجان از آن به صورت جداگانه در یک کتری دستی کوچک به نام جِزوِی (cezve) تهیه میشود و در فنجان و نعلبکیهای کوچک سرو میشود.
قهوهی آسیابشده را با آب و مقدار معینی شکر مخلوط میکنند و میگذارند به آرامی خوب دَم بکشد. وقتی قهوهی ترک در فنجان ریخته میشود، دانههای قهوه تهنشین میشوند، پس باید فنجان قهوهتان را به آرامی بنوشید. بسیاری از گردشگران وقتی سعی دارند قهوهشان را سریع بنوشند، غافلگیری تلخی را تجربه میکنند( چون دانههای تهنشینشدهی قهوه را نیز خواهند بلعید). اگر قهوهی تُرک خوب آماده شود، در سطح قهوه باید کَف غلیظی وجود داشته باشد، و فنجان نیز باید لَببهلَب پر شود. باید مراقب باشید که قهوه از این فنجان بیرون نریزد، حتی وقتی در حال جابهجاکردن آن هستید!
چطور یک فنجان قهوهی تُرک عالی درست کنیم؟
همانطور که در ترکیه برای سِرو و آمادهسازی چای فرهنگ و سُنن بسیاری وجود دارد، برای تهیه و نوشیدن قهوه تُرک نیز آداب و رسوم خاصی وجود دارد. قهوهی ترک بعد از یک وعدهی غذایی حجیم یا در زمان صرف چای به جای آن صرف میشود. یکی از دلایل شهرت روستاهای ترکیه به دلیل قهوهخانههای آنهاست. مردم محلی ساعتهای طولانی را برای سیگارکشیدن، ورق بازی، درمیانگذاشتن مشکلات خود با دیگران و نوشیدن قهوهی تُرک صرف میکنند.
از آنجایی که قهوهخانهها تنها مخصوص مردان هستند، رفت و آمد خانمها به این قهوهخانهها عجیب خواهد بود و شاید با نگاههای متحیر افراد روبرو شوید. اگر خیلی دوست دارید قهوهخانهرفتن را تجربه کنید، قهوهخانهای مخصوص بانوان در شهر توریستی بُدروم در نزدیکی دریای اژه وجود دارد.
فال قهوه:
نحوهی تهیه و سِرو قهوهی تُرک اغلب راهی است که خواستگار و خانوادهاش، عروس آیندهی خانواده را بر اساس آن قضاوت میکنند. فالگرفتن با قهوهی تُرک در جمع خانواده و دوستان سنتی دیرینه است.
هنگامی که قهوه نوشیده و فنجان خنک شد، فنجان را روی نعلبکی خود برگردانید و در جای خود نگه دارید و چند بار در جهت عقربههای ساعت بچرخانید. سپس فنجان را به آرامی بلند کنید. حالا فالگیر میتواند آیندهی فردی را بگوید که قهوه را نوشیده است. او این کار را از روی نقشهایی که دانههای قهوه در داخل فنجان و نعلبکی به جا گذاردهاند انجام میدهد.
اگرچه اکثر مردم این کار را برای سرگرمی انجام میدهند، برخی آن را بسیار جدی میگیرند، به خصوص آن دسته از مردم که به دنبال ثروت یا همسری بالقوه هستند.