شنبلیله نوعی گیاه است که برگ‌های آن مصرف خوراکی [داشته و در تهیه انواع غذاها کاربرد] دارد. علاوه بر آن، از دانه‌های این گیاه به عنوان ادویه استفاده می‌شود. استفاده از این گیاه در تهیه غذاهای هندی و خاورمیانه‌ای بسیار شایع است و از برگ و دانه‌های آن، برای طعم دادن به خوراک‌ها، خورشت‌ها و انواع خوراک کاری استفاده می‌شود.
شنبلیله چیست؟
شنبلیله گیاهی است از تیره باقلائیان (Fabaceae) که برگ‌هایی مشابه برگ‌های گیاه شبدر دارد. از دیگر گیاهان خانواده باقلائیان می‌توان به یونجه، نخود و بادام زمینی اشاره کرد. می‌توان از برگ‌های تازه یا خشک شنبلیله به عنوان چاشنی در تهیه انواع غذاها استفاده کرده یا دانه‌های آن را به عنوان ادویه به انواع غذاها افزود. هم برگ و هم دانه شنبلیله عطر و طعمی مشابه شیره درخت افرا دارند و اندکی به تلخی می‌زنند. از شنبلیله برای طعم دادن به غذاها، نوشیدنی‌ها و همچنین تنباکو استفاده می‌شود.
شنبلیله چه طعمی دارد؟
مصرف دانه یا برگ تازه شنبلیله به صورت خام، طعم تلخ و زننده‌ای دارد؛ اما اگر به عنوان چاشنی به غذاها افزوده و پخته شود، طعم شیرینی همچون طعم شیره درخت افرا به غذا می‌بخشد که طعمی مشابه شکر کاراملی داشته و اندکی به مزه مغزهای خوراکی شباهت دارد.
آشپزی با شنبلیله
از آنجایی که شنبلیله در ایالات متحده به صورت محدود کشت می‌شود، بیشتر از دانه آن در تهیه غذاها استفاده می‌کنند. مهم‌ترین نکته‌ای درباره آشپزی با شنبلیله باید بدانید، این است که دانه‌های شنبلیله خام، بسیار سفت و تلخ هستند.
گاهی اوقات تفت دادن ادویه‌هایی همچون دانه‌های فلفل سیاه، دانه گشنیز و زیره می‌تواند با فعال‌کردن دیگر اسانس‌های روغنی موجود در دانه، به متعادل‌تر شدن تلخی ادویه کمک بکند؛ اما تفت دادن، تلخی دانه‌های شنبلیله را از بین نمی‌برد. برای این منظور، لازم است تا دانه‌های شنبلیله را یک شب بخیسانید. این روش تلخی شنبلیله را کاملا برطرف نمی‌کند؛ اما آن را قابل‌تحمل‌تر کرده و علاوه بر آن، دانه‌های شنبلیله را نرم‌تر می‌کند تا دیگر خطری برای دندان‌ها نداشته باشند!
اگر [در محل زندگی‌تان] به برگ‌های شنبلیله تازه دسترسی داشتید، می‌توانید از آنها به عنوان چاشنی در تهیه انواع سس‌ها، خوراک‌های کاری، غذاهای گیاهی و سوپ‌ها (خصوصا سوپ‌های چرب و حاوی ماست، کره و خامه) استفاده کنید. افزودن برگ‌های خشک شنبلیله به مایه مخصوص طعم‌دادن به گوشت ماهی و غذاهای دریای نیز خالی از لطف نخواهد بود.
دانه‌های شنبلیله را می‌توان هم درسته و هم خردشده مصرف کرد. قبل از مصرف دانه‌های کامل و درسته شنبلیله، ابتدا آنها را بخیسانید. پودر دانه شنبلیله را می‌توان به انواع چاشنی‌های مخلوط افزود. برای مثال، گراماسالا نوعی چاشنی مخلوط پرکاربرد است که حاوی پودر دانه شنبلیله است. هنگام آشپزی با شنبلیله، بهتر است تا در آخرین مرحله آشپزی مقداری آبلیمو به غذای خود بیفزایید تا تلخی شنبلیله را خنثی کند.
جایگزین‌های شنبلیله
هنگامی که بحث جایگزینی برای شنبلیله به وسط می‌آید، هیچ گیاهی نمی‌تواند طعم تلخ اما شیرینِ مشابه طعم شیره افرای شنبلیله را به غذا ببخشد. در نتیجه، برای جایگزین کردن این گیاه، مجبور می‌شوید از دو نوع ماده غذایی بهره ببرید. افزودن مقداری شیره افرا به همراه مقداری پودر خردل یا خردل چینی باید برای ایجاد طعم شنبلیله در غذا کافی باشد. مراقب باشید که در افزودن شیره افرا زیاده‌روی نکنید؛ چرا که در این صورت ممکن است غذای‌تان به شیرینی دسر بشود! همچنین به یاد داشته باشید که هم پودر کاری و هم ادویه گراماسالا عموما شامل پودر دانه شنبلیله می‌شوند؛ در نتیجه می‌توان به جای پودر دانه شنبلیله از آنها استفاده کرد. مخلوط دانه رازیانه و دانه خردل نیز جایگزین مناسبی است. تلخی برگ‌های خردل چینی نیز شباهت زیادی به تلخی شنبلیله دارد؛ اما همچون برگه‌های شبنلیله، به غذا طعم شیرین نمی‌بخشد.
موارد مصرف شنبلیله
شنبلیله از قدیم مصارف دارویی و درمانی داشته است. برای مثال، از گذشته از این گیاه برای افزایش شیر مادران شیرده، بهبود اختلالات گوارشی و درمان دیگر بیماری‌ها استفاده می‌شده است. با این حال، هیچ شواهد بالینی مبنی بر صحت این ادعاها وجود نداشته و هیچ سازمان دولتی‌ای نیز چنین استفاده‌هایی از شنبلیله را تایید نکرده است. حتی گفته می‌شود که مصرف دارویی از گیاه شنبلیله می‌تواند عوارضی نیز به همراه داشته باشد. طبق گزارشات، گفته می‌شود مصرف گیاه شنبلیله می‌تواند منجر به بروز اختلالات مادرزادی و مسمومیت کبد شده و همچنین با برخی داروهای شیمیایی تداخل داشته باشد. به طور کل، بهتر است تا مصرف شنبلیله را تنها به چاشنی و ادویه در غذاها محدود کنیم.
نگهداری از شنبلیله
دانه و برگ‌های خشک‌شده شنبلیله را می‌توان همراه دیگر ادویه‌های خشک، در ظرفی دربسته و دور از گرما و رطوبت نگهداری کرد. اگر این موارد در نگهداری از شنبلیله خشک رعایت شود، تا چندین ماه سالم خواهد ماند. اگر دستور پخت غذایی شامل نیازمند دانه شنبلیله بود، بهتر است تا به جای خرید پودر دانه شنبلیله، دانه درسته شنبلیله را خریداری کرده و هر بار، به میزان نیاز خود آسیاب کرده و مصرف کنید؛ چراکه تنها از مقداری اندکی پودر شنبلیله در هر غذا استفاده می‌شود و پودر دانه شبلیله به سرعت خاصیت خود را از دست می‌دهد.