عدس غذایی است که بسیار دست کم گرفته می‌شود و گنجاندن آن در برنامه غذایی روشی ساده و ارزان برای اضافه نمودن منبعی سرشار از فیبر و پروتئین گیاهی به وعده‌های غذایی است. عدس از گروه بنشن و بخشی از خانواده گیاهان دولپه‌ای به حساب آمده و در کنار لوبیا قرار می‌گیرد و انواع و رنگ‌های مختلفی دارد. اگر هرگز با عدس غذایی نپخته‌اید، شاید استفاده از آن برای شما کمی هراس‌انگیز باشد؛ اما در حقیقت درست کردن آن بسیار ساده و خراب کردن آن بسیار دشوار است! چه از وسط دو نیم شده باشد، چه کامل باشد، چه کنسرو آن را بگیرید چه خشک‌شده‌اش، در ادامه راهنمای کامل و ساده‌ای از پخت و پز با عدس را مشاهده خواهید کرد.
عدس از نظر ارزش غذایی منبع فوق‌العاده‌ای برای فیبر، پروتئین گیاهی، اسید فولیک، پتاسیم، زینک، آهن و ویتامین‌های گروه ب است. به لطف فواید تغذیه‌ای که دارد، به تنظیم قند خون، تقویت سلامت گوارشی و ایجاد احساس سیری کمک بسیار می‌کند. برخلاف لوبیا نیازی نیست عدس را زیاد بخیسانید یا اصلاً نیازی به خیساندن ندارد و بسته به نوع آن، در مدت حدود ۱۵ تا ۳۰ دقیقه می‌پزد و به همین دلیل، انتخابی عالی به عنوان غذای سریع برای شام پس از کار روزانه به شمار می‌رود.
انواع رایج عدس
سال‌های سال است که عدس در فرهنگ‌های مختلف سرتاسر جهان، یکی از مواد غذایی اساسی و پرمصرف به شمار می‌رود و انواع مختلفی از آن وجود دارد. برخی از رایج‌ترین نوع عدسها به قرار زیر است:
- عدس قرمز: عدس قرمز رنگ‌های مختلفی از زرد طلایی گرفته تا قرمز را شامل می‌شود. بیشتر عدس‌های قرمز به شکل عدس‌های دوتکه‌شده‌ی کوچک وجود دارد و اغلب به هنگام پخت خرد می‌شوند و از همه‌ی عدسها شیرین‌تر و پرمغزتر است. عدس قرمز نسبتاً سریع، معمولاً در مدت زمانی حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه می‌پزد و بهترین کاربرد آن‌ها در سوپ، خورش و کاری است و بافتی غلیظ و لعاب‌دار به غذا می‌دهد.
- عدس زرد: عدس زرد که به عدس قرمز شبیه است، به شکل دوتکه موجود است و طعمی شیرین‌تر دارد. سریع پخته می‌شود و معمولاً به راحتی نرم شده و انتخاب ایده‌آلی برای استفاده در دال یا کاری است.
- عدس قهوه‌ای: عدس قهوه‌ای از جمله رایج‌ترین عدسها است و در بیشتر خوار و بار فروشی‌ها پیدا می‌شود. از نظر طعم ملایم‌تر هستند و اغلب آن را خاکی توصیف می‌کنند. اگر بیش از حد پخته نشود، شکل خود را حفظ می‌کند؛ اما به عنوان غلیظ‌کننده یا لعاب‌دهنده نیز عمل می‌کند. عدس قهوه‌ای برای خورش، کاری یا برگر گیاهی عالی است.
- عدس سبز: عدس سبز از نظر ابعاد کوچک است و طی فرآیند پخت به خوبی شکل خود را حفظ می‌کند. بافتی محکم و طعمی نسبتاً فلفلی دارد و انتخابی فوق‌العاده به عنوان مخلفات کنار غذای اصلی یا در سالاد سرد به شمار می‌رود. عموماً از همه عدسها دیرپزتر است و پخت آن چیزی در حدود ۴۵ دقیقه زمان می‌‌برد.
- عدس سیاه (بلوگا): عدس سیاه که از نظر ظاهری به خاویار شبیه است، عدسی کوچک و تقریباً کروی‌شکل است و زمانی که پخته می‌شود سطح براقی دارد. عدس سیاه در زمان پخت، بافتی کمی محکم‌تر از دیگر عدسها به خود می‌گیرد و در نتیجه دورچین فوق‌العاده‌ای به عنوان جایگزین برنج به شمار می‌رود.
عدس دو تکه در مقایسه با عدس کامل
عدس دوتکه بسیار به عدس کامل شباهت دارد. تنها تفاوت آن‌ها در این است که پوست عدس دوتکه را گرفته‌اند و از وسط دو نیم کرده‌اند. عدس دوتکه به دلیل نصف شدن بسیار سریع‌تر از عدس کامل می‌پزد و اغلب برای غذاهایی مثل سوپ، کاری و پوره مناسب‌تر هستند زیرا بافتی غلیظ‌تر ایجاد می‌کنند؛ در حالیکه عدس کامل معمولاً برای سالاد یا مخلفات کنار غذا مناسب است.
عدس خشک‌شده در مقایسه با عدس کنسروی
بعضی سوپرمارکت و خوار و بار فروشی‌ها عدس را به شکل خشک یا کنسروی می‌فروشند. عدس کنسروی مثل لوبیای کنسروی از قبل پخته شده و در قوطی کنسرو نگهداری می‌شود تا زمان پخت آن برای مصرف‌کننده کاهش یابد. عدس کنسروی را قطعاً می‌توان به عنوان گزینه‌ای سریع به شمار می‌رود؛ اما به دنبال نوع کم‌سدیم آن باشید و حتماً قبل از استفاده آن را در آبکش بشویید. از آنجاییکه پخت عدس بسیار سریع و آسان است، استفاده از عدس خشک ارجح است و ارزان نیز تمام می‌شود. عدس خشک را می‌توان در حجم زیاد خریداری و برای ماه‌های آینده در ظرف کیپ نگهداری کرد.
روش پخت عدس
آماده‌سازی عدس بسیار آسان است و شبیه به برنج یا پاستا پخته می‌شود. خوشبختانه خراب کردن آن بسیار سخت است! در ادامه، راهنمایی مختصر برای پخت‌وپز با استفاده از عدس مشاهده می‌کنید.
- قبل از پخت، یک دقیقه وقت بگذارید و عدس را کنار بزنید. گرچه به ندرت پیش می‌آید؛ اما گاهی در زمان برداشت محصول و فرآیند بسته‌بندی ممکن است سنگریزه به بسته‌ی عدس راه پیدا کند. پس پیش‌گیری بهتر از درمان است.
- برخلاف لوبیا خشک‌شده، نیازی به خیساندن عدس خشک‌شده نیست؛ اما باید حتماً آبکش کرد. قبل از پخت، عدس را در آبکش بریزید، با آب سرد شستشو داده و خوب آبکشی کنید.
- عدس را می‌توان روی اجاق‌گاز یا در زودپز پخت. می‌توان آن را به روش پاستا پخت؛ فقط در آب بریزید، به نقطه‌ی جوش برسانید، تا زمانی که نرم شود و آب اضافی را با آبکش بگیرید.
راهنمای پخت برای داشتن عدسی عالی
- عدس طعمی نسبتاً ملایم دارد. پس پختن آن به صورت عدسی یا اضافه کردن سبزی، سیر یا ادویه طی فرآیند پخت به تقویت طعم آن کمک می‌کند.
- فراموش نکنید نباید عدس را بیش از حد بپزید زیرا سریع تبدیل به حریره می‌شوند. برای حصول بهترین نتیجه، از دستورالعمل روی بسته‌بندی پیروی کنید و حواستان به عدس در حال پخت باشد.
راهنمای پخت برای درست کردن یه عدس عالی
- عدس مثل برنج نیست؛ پس پخت آن نیز دقیقاً مثل برنج نیست. بیشتر مثل پاستا پخته می‌شود. بهترین روش پخت آن، استفاده از آب یا مثل آبگوشت است.
- صبر کنید تا عدس کامل بپزد و سپس نمک را به آن اضافه کنید. این کار نه‌تنها به طعم آن کمک می‌کند؛ بلکه بافت آن نیز بهتر می‌شود.
- اگر قصد دارید عدس را به‌عنوان مخلفات کنار غذا سرو کنید، قبل از سرو آن را با سس یا چاشنی تزئین کنید.